KIEDY PISZEMY CH I H ORAZ KRÓTKIE ĆWICZENIA.

ZASADY PISANIA Z „ CH „ i „ H „
Ch piszemy: 
• gdy wymienia się na sz: mech – meszek, duch – duszek, suchy – susza, ucho – uszy, zachód – zaszło; 
• na końcu wyrazu (wyjątek: druh): brzuch, dech, Lech, węch; 
• w końcówce Msclmn: w różnych miejscach, ojcach, chwastach, uczniach; 
• po s: scheda, schować, schab, wschód; 
• w wyrazach zaczynających się od chl-, chł-, chrz-, chw-: chleb, chłopak,chrząszcz, chrzest, chwast; 
• w niektórych wyrazach obcego pochodzenia: architektura, Chiny,chemia, chaos, monarchia, psychiatria, wachta; 
• w niektórych innych wyrazach, np.: chodzić, chomik, chrapać, chrust. 
H piszemy: 
• gdy wymienia się na dz, g, z, ż: wahać się – waga a. wadze, błahy – błazen, druhna – drużba, druh – drużyna; 
• w wyrazach zaczynających się od hal-, hel-, her-: halny, helikopter,hermafrodyta; 
• w cząstkach pochodzenia obcego – hekto-, higro-, hiper-, hipo-, hydro-: higroskopijny, hiperpoprawny, hipoalergiczny, hydrofor; 
• w niektórych nazwach własnych pochodzenia obcego: Hellada, Himalaje,Holandia; 
• po z: zhańbić, zheblować; 
• w niektórych innych wyrazach, np.: hulajnoga, hiena, nahaj, heca. 
Uwaga! Warto zwrócić uwagę na to, że bezdźwięczna niegdyś głoska chwymienia się tylko na bezdźwięczne głoski (sz), a dawne dźwięczne h – na głoski dźwięczne (dz, g, z, ż).

	CH	H
Wymienia się na:	SZ - ucho: uszko; groch: groszek; mucha: muszka	G - wahać: waga; Ż - druh: drużyna Z – błahy :błazenada
Występuje po:	S - schody, schrupać, schemat, scharakteryzować	S kiedy wyraz jest obcego pochodzenia - show
Zakończonych na:	Prawie we wszystkich wyrazach na końcu stosujemy ch; zuch, ciachach, progach, piach, grogach, dach	Tylko w wyrazie druh oraz w nazwach własnych, w których przyjęta jest taka pisownia - rzeka Boh, góra Ajudah, czatyrdah
Zaczynających się od:	CHRONO - chronologia; CHIRO - chiromacja	HIPER - hiperbola, hiper tekst; HIPO - hipochondria, hipoterapia; HOMO - homologacja, homogenizowany; HETERO - heteroseksualny; HELIO - heliocentryczny; HURRA - hurraoptymizm
W nazwach własnych	Zależnie od zwyczajów lokalnych - Chorwacja	Zależnie od zwyczajów lokalnych; prawie zawsze na początku imienia - Horacy, Hipolit, Honorata, Henryk;
W nazwach obcego pochodzenia	---	Najczęściej w wyrazach łacińskich i greckich - hetera, historia, hostia, hoplita, hierarchia

Ćwiczenie 1.

   Wpisz w luki „ ch „ lub „ h „

Grupa  ___arcerzy od lat uczestniczy w różny___ zlota___ i podróżach___ ___cą poznawać świat. Nie liczy się dla ni___ pogoda. Ważne są przygody i spełnianie marzeń. Czy to w góra___, czy w lasa___ są zawsze weseli i radośni. ___arcerze i ___arcerki wzajemnie sobie pomagają i niosą pomoc innym. Są w miejsca___ gdzie potrzebna jest pomoc i du___owe wsparcie. Stajają się, by móc żyć w lepszy___ czasa___. I__ pomoc skierowana jest w stronę osób starszy___ oraz niepełnosprawny___, a także dzieci. Nie ma dla ni___ zadań lekki___ czy ciężki___. Wszystkie są równie ważne. Niesienie pomocy to dla ni___ szerzenie wyznawanych___ wartości. Oprócz pomocy innym udzielają się przy święta___ kościelny___ i państwowy___. Dzieci i młodzież wstąpiła do ___arcerstwa, by robić coś dla inny___ i samy___ siebie. Różne wycieczki, obozy to załużony odpoczynek. Starają się go dobrze wykorzystać. Bawią się i przyjemnie ___cą spędzać czas. Nie ___cą ze sobą rywalizować, bo nie ma wśród ni___ gorszy___ czy lepszy___ osób. 

Ćwiczenie 2.

    Uzupełnij wyrazy z ramki wpisując „ch” i „h”. Następnie wpisz je w odpowiednie luki w zdaniach.

Dru___em              dru___               dru___a                 dru___owi                  dru___u

 Nasze zbiórki prowadzi ……………………………… Hubert.

Gdy ……………………….. nie ma, zastępuje go druhna Hanie.

Opowiadamy ……………………….. o wszystkich naszych tajemnicach.

Rozmawiamy z ………………………. Jak z bratem.

O naszym ………………………… można mówić tylko dobrze.

 Ćwiczenie 3.

   Wpisz brakujące litery  „ ch „ lub „ h „

·          

·         ___ieronim

·         ___amak

·         Poje___ał

·         Ciepły___

·         Mi___ał

·         ___uśtawka

·         Wa___adło

·         T___órz

·         We___ikuł

·         Bła___y

·         Wydmu___ać

·         ___mura

·         Bo___ater

·         S___ludny

·         ___amak

·         ___erbata

·         Mar___ew

·         Wi___er

·         ___umor

·         Da___

·         Pu___

Ćwiczenie 4.

   Uzupełnij wyrazy z ramki wpisując „ ch „ lub „ h „ a następnie dobierz i dopisz rzeczowniki z ramki.

___amulec                   ___usta                   s___ody                   ___angar               orze___                    ___ejnał                    ___oinka                   ___ełm

 kraciasta - …………………………

laskowy - ………………………….

ustrojona - …………………………

kręte - ………………………………

zepsuty - ……………………………

Mariacki - …………………………..

lotniskowy - ………………………..

strażacki - …………………………..

Ćwiczenie 5.

   Uzupełnij wyrazy wpisując  „ch” lub „h”

·         Ru___

·         Su___y

·         Słu___

·         Brzu___

·         Kieli___

·         Su___ary

·         ___olować

·         ___aczyk

·         ___alka

·         ___ańba

·         ___miel

·         Bo___ater

·         ___irurg

·         ___omik

·         ___rabia

·         bła___y

·         huragan

·         ___ałka

·         ___leb

·         Czy___ać

·         ___orągiewka

·         ___aos

·         ___armonia